Hallerczycy

Za wolność Waszą i Naszą — wraz z księciem Józefem Poniatowskim u boku Napoleona, z Kościuszką i Pulawskim w dalekiej Ameryce, z Jozefem Bemem na Wegrzech, z Mickiewiczem przy Turcji... Polskie Wojsko - z generalami Sikorskim i Andersem na Zachodzie i Berlingiem — na Wschodzie...

A w przelomowych latach 1914–18? Byla wojna, starli sie zaborcy, przeciez Polacy nigdy nie pogodzili sie z niewola. Pilsudski i Legiony! Oddzialy polskie w rewolucyjnej Rosji, ktore walczyly o niepodlegla Polske i blekitna armia gen. Jozefa Hallera — ktora bodaj najpelniej realizowala idee Pilsudskiego dazacego do stworzenia polskich niezaleznych sil zbrojnych.

Zanim stal sie dowodca, general Haller na czele II Brygady Legionow Polskich stawil pod Kaniowem (maj1918) bohaterski opor Niemcom. Brygada w wiekszosci dostala sie do niewoli, dowodca zdolal przedostac sie do Francji. Bo tam byli juz polscy zolnierze. I wrog byl wspolny!

4 czerwca 1917 r. prezydent Francji, Raymond Pointcaré na mocy specjalnego dekretu powolal przy armii francuskiej autonomiczna armie polska. Jako sojusznik panstw ententy walczyla na froncie zachodnim. Wkrotce po tym Roman Dmowski i jego Komitet Narodowy Polski przeniesli sie z Lozanny do Paryza i zostali uznani przez Francje, Wielka Brytanie, Wlochy i USA oraz kongres polski w Pittsburgu (4.04.1918) za oficjalna organizacje polska. Kongres opowiedzial sie za stworzeniem 100 — tysiecznej armii polskiej.

Do Francji zaczeli naplywac uciekinierzy z wojska pruskiego, Polacy wcieleni do armii panstw centralnych, ktorzy dostali sie do niewoli wloskiej i francuskiej, rzesze rodakow z Europy, a przede wszystkim z Kanady i USA. W czerwcu 1918 r. pierwsze polskie oddzialy ruszyly do walki na froncie francusko- niemieckim. Dzieki staraniom Dmowskiego armia polska we Francji zyskala duza autonomie, a jej dowodca zostal mianowany 4.10.1918 r. gen. JOZEF HALLER. Wtedy liczyla ona 17 tys. zolnierzy.

O blekitnej armii we Francji opowiadaja nasze zdjecia. Nadeslala je pani EWA PLECHTA z Warszawy, piszac w liscie: jestem juz starym czlowiekiem i pragne, by wszelkie slady polskiej historii ochronic przed zapomnieniem, tym bardziej, ze mlode pokolenia Polakow w znacznie mniejszym stopniu interesuja sie historia Polski...

Uplynelo troche czasu, zanim w kwietniu 1919 r. pierwsze oddzialy blekitnej armii wyjechaly pociagami do Polski ... Zolnierze Hallera wielokrotnie okryli sie chwala na francuskim froncie, podczas przejmowania Pomorza z rak niemieckich w walkach o granice Polski w latach 1919–20 i w czasie kampanii wrzesniowej 1939 r.

***

Sille le Guillaume - to byl pierwszy oboz formujacej sie armii polskiej. W lutym 1917 r . bylo tu 10 tys. zolnierzy, dlatego utworzono dwa nowe — w Lavalle i Mayenne.

Przysiegam przed Panem Bogiem Wszechmogacym... na wiernosc Ojczyznie mojej, Polsce, Jedynej i Niepodzielnej, przysiegam, iz gotow jestem zycie oddac za Swieta Sprawe Jej Zjednoczenia i Wyzwolenia... Pierwsza przysiege skladali Polacy 22.06.1918 r. w Brienne.

Slubowanie Naczelnego Wodza, gen. Jozefa Hallera, 6.10.1918
Slubowanie Naczelnego Wodza, gen. Jozefa Hallera, 6.10.1918

Nancy, gen. Jozef Haller wyglasza przemowienie
Nancy, gen. Jozef Haller wyglasza przemowienie

Sille le Guillaume — polscy zolnierze zwiedzaja miasto
Sille le Guillaume — polscy zolnierze zwiedzaja miasto

Gotowi do wyruszenia na front...
Gotowi do wyruszenia na front...

Gen. Jozef Haller i polscy dowodcy goszcza francuskich przyjaciol
Gen. Jozef Haller i polscy dowodcy goszcza francuskich przyjaciol

Polacy nie tylko szkolili sie i walczyli
Polacy nie tylko szkolili sie i walczyli

Zolnierska uroczystosc na poligonie
Zolnierska uroczystosc na poligonie

Przegladu polskich oddzialow dokonuje prezes Komitetu Narodowego Polskiego, Roman Dmowski
Przegladu polskich oddzialow dokonuje prezes Komitetu Narodowego Polskiego, Roman Dmowski. Na fot. z gen. Hallerem i francuskimi oficerami.

***

Te zdjecia wykonano w 1918 r. we Francji

Hallerczycy, (ar), Przekroj, nr 34/2878, Krakow, s. 22 - 23, 2000.